Таърихи пайдоиши гимнастика. МУҲОҶИРАТ! Таърихи пайдоиши футбол

Таърихи пайдоиши Порт ва Юнону Бохтар — АНСОР

Дар айни муборизаи байни ду бародарон (Селевки II ва Антиохи Гиеракс) барои соҳиб шудан ба тахт аз давлати Селевкиён портҳо ҷудо шуданд, ки ба онҳо Андрагор ном юноние сардорӣ мекард. Мувофиқи ривояти воқеанигори антиқа, ки рӯйдодҳои онвақтаи Осиёи Миёнаро муфассал баён кардааст, воқеа чунин ҷараён дошт: «Сипас, Диодот низ ҷудо шуд (аз селевкиён -Б.Ғ.), ки ҳокими ҳазор шаҳрҳои Бохтар буд ва фармуд ӯро подшоҳ хонанд; ба ибрати ӯ аз мақдуниён тамоми мардуми Шарқ ҷудо шуданд. Дар он давра Арсак ном одаме буд безот, вале бошуҷоат, ки одатан роҳзанӣ ва дуздӣ мекард. Шунид, ки Селевк (Селевки II.–Б.Ғ.) дар Осиё шикаст хӯрдааст, дигар аз подшоҳ боке накарда, ба портҳо бо дастаи роҳзанон дарафтод, бар ҳокими онҳо Андрагор ғолиб омад, ӯро ба қатл расонд ва ҳокимиятро бар халқ (портҳо) ба даст гирифт» (Юстин, ХII, I, 4-7).

ҳатто дар ҳамин як порчаи хурди таърихи ибтидои Юнону Бохтар ва Порт хеле норавшаниҳо, алалхусус, норавшаниҳои хронологӣ ҷой дорад. Юнону Бохтар кай ҷудо шудааст? Аввалин муҳаққиқи ин масъала академики Россия Ф.Байер (соли 1738) ва пас аз ӯ бисёр дигар олимон матнҳои лозимаро муфассал таҳлил намуда, мудом таъкид мекунанд, ки дар ин матнҳо, аз ҷумла дар матни Юстин мухолифатҳои хронологӣ ҳаст[1]. Эҳтимоли комил аст, ки во-қеаҳои Диодот андаке пештар, тақрибан соли 256 пеш аз милод ба вуқӯъ омадаанд, ҳол он ки воқеаҳои Аршак қарибиҳои соли 256 пеш аз милод шудаанд.

Масъалаи дигари муҳимтар – масъалаи хусусияти он воқеаҳо аз ин ҳам мураккабтар аст. Дар ин бобат дар илми таърих ду ақида ҳаст. Ба ақидаи олимони Англия Г.Макдоналд ва В.Тарн дар Бохтар Селевкиён тангае сикка мезадаанд, ки дар он монограммаи (сарҳарфи) номи Диодот сабт шудааст ва ин далолат мекунад, ки иқтидор ва истиқлоли вориси мазкур ба тадриҷ меафзуд ва ниҳоят ҳақиқатан соҳибихтиёр гардид.[2] Вале ба ақидаи олими ҳиндустон А.Нарайн, ин гуна монограммаҳо одатан номи худи сиккахона ва ё худ номи маъмури сиккахонаро ифода мекунад. Агар ба таъкиди истиқлоли ин ё он ворис ҳоҷат бошад, дар танга номи пурраи ӯ сабт мешуд.[3] Ғайр аз ин дигар ақидаҳо ҳам ҳастанд. Аниқаш ҳамин, ки алҳол маънои монограммаҳои тангаҳои юнонию бохтариро муайян кардан имкон надорад.[4] Дар айни ҳол, ҷолиби диққат аст, ки дар як қатор тангаҳои давраи Селевкиён ба ҷои сурати подшоҳи Селевкиён сурати Диодот сабт шудааст. Рости гап, баъзе таърихчиён мегӯянд, ки ин на он Диодот аст, балки писари Диодот мебошад, вале ин даъво асоси ҷиддие надорад.

Хулласи гап, маълумоти тангаҳо ба ақидаи Макдоналду Тарн асос шуда наметавонад. Ғайр аз ин ақидаи мазкур чунин ривояти бевосита ва аниқи Юстинро ба инобат намегирад, ки Диодот аз давлати Селевкиён «ҷудо шудааст», яъне зидди давлати марказӣ шӯриш бардошта, давлати худашро таъсис додааст.

Ақидаи мо доир ба ин масъала, ки дар сарчашмаҳо ниҳоят ночиз акс ёфтааст, дар «Таърихи халқи тоҷик» (с.1955) зикр шудааст. Гуфтан мумкин аст, ки дар Бохтар ворисони Селевкиён соҳиби қувваи тавонои ҳарбии юнонӣ буданд. Диодот ин қувваи ҳарбӣ ва аъёну ашрофи юнонишудаи маҳаллии Бохтару Суғдро, ки низ аз Селевкиён ҷудо шудан мехостанд, истифода бурда ва ба онҳо такя карда, сарвари ҳаракате шуд, ки боиси аз Селевкиён ҷудо шудани Бохтар гардид. Шакке нест, ки дар ин ҳаракат оммаи халқ низ ширкат дошт, ки зидди зулми дутарафа ва барои истиқлол мубориза мебурд[5].

Аниқ гуфтан мумкин нест, ки вусъати ин давлат чӣ қадар буд. Страбон (II, 9,2) ҳикояте дорад, ки ривояти мазкурро қувват медиҳад. Ба қавли Страбон, волиёни юнонӣ (яъне дастнигору ҳамсафони Диодот) «пеш аз ҳама, Бохтарро ва тамоми мамлакати наздиктаринро ба исён таҳрик карданд». Аз ин аниқтар маълумоте дар даст надорем. Мумкин аст, ки ин Суғд бошад (баъзе муҳаққиқон чунин мепиндоранд), мумкин Ориёно ё Мароға бошад (ки ин ҳам аз эҳтимол дур нест).

Таърихи давраи аввали давлати Юнону Бохтар ва таърихи мулки Порт ба ҳам печидаанд. Юстин рӯирост мегӯяд, ки Арсак аз шоҳи Бохтар Диодот «метарсид» (II, 1, 4,8). Страбон низ ривояте меоварад, ки Арсак бохтарие буд «барои халос шудан аз қудрати рӯзафзуни Диодот ва ворисони вай дар Порт исён кард».

Ба ҷои Диодоти I, ки аз афти кор, дер ҳукм нарондааст, писараш Диодот ба сари ҳокимият омад. Сиккашиносон ҳеҷ муайян карда наметавонистанд, ки тангаҳои расми Диодот доштагӣ кадомаш ба Диодоти I тааллуқ дораду кадомаш ба Диодоти II.[6] Аз дигар тараф, чи гуна пайдо шудани мулки Порт ҳам равшан не. Дар маъхазҳои антиқа роҷеъ ба давраҳои аввали таърихи Порт се ақида ҳаст. Ба қавли Н.Дибвойс, ки муаллифи беҳтарин асари тадқиқотии таърихи сиёсии Порт мебошад, «ба худи юнониён(-и қадим.–Б.Ғ.) ҳақиқати таърихии ин ақидаҳо комилан пӯшида буд».[7]

Аз афти кор, дар миёнаҳои асри III пеш аз милод сатрапи Порт хостааст аз Селевкиён ҷудо шавад. Дар ҳамин давра аз Селевкиён Бохтар ҷудо шудааст. Маъхазҳо ривоят мекунанд, ки дар Порт ҳокимиятро Арсак ба даст гирифт. Ба қавли Страбон (ХI, 9,3; ХI, 9, 2), асли насаби вай аз кӯчманчиёни дах (ё худ парндахҳо) будааст; «баъзеҳо акси инро мегӯянд,– гапашро идома медиҳад Страбон– ва ӯро бохтарӣ мешуморанд, ки барои халос шудан аз қудрати рӯзафзуни Диодот ва ворисони вай дар Порт исён кард». Юстин хабар медиҳад, ки (ХI, I, 4, 6) Арсак шахси безот, вале бошуҷоат буд. Вай ба сатрапи Порт дарафтод, бар ӯ ғолиб омад «ва бар халқи Порт ҳукмрон шуд». Ақидаи севум (ки хеле муфассал аст) ба Арриан («Парфика», фиқраи 1) тааллуқ дорад. Ду бародар Аршак ва Тиридот аз сатрапи Селевкиён ҳақорат шунидаанд. Пас аз ин панҷ шарики худро ба ёрдам ҷеғ зада, таҳқиркунандаи худро куштаанд ва халқро ба шӯриш таҳрик кардаанд.

Мо бо Дибвойс[8] ҳамфикр ҳастем, вале бе маъхази иловагӣ муқаррар кардан душвор аст, ки кадоме аз ин ақидаҳо дуруст мебошанд[9].

«Аввал Арсак оҷиз буд, зеро мудом бо онҳое меҷангид, ки мулкашонро кашида гирифта буд…» (Страбон, ХI, 9, 2). Дере нагузашта Арсак ҳалок шуд. Минбаъд подшоҳони Порт аксаран бо номи аслии худ номбар нашуда, балки «арсакҳо» («аршакҳо») ва худи сулола «Арсакиён» («Аршакиён») номида шудааст, ки дар сарчашмаҳои шарқӣ бештар бо номи Ашкониён машҳур аст.

Пас аз вафоти асосгузори сулола — Аршак бародари вай Тиридот ба сари ҳокимият омад[10]. «Дере нагузашта Арсак (яъне Тиридоти I.– Б.Ғ.) мулки Гирконро низ тасхир кард. Ба ҳамин тарз, Арсак бар ду давлат сарвар шуда, лашкари бузурге ҷамъ овард, зеро ҳам аз Селевк ва ҳам аз шоҳи Бохтар Диодот бим дошт» (Юстин, ҶLI, 4, 8).

Дар айни ҳол, ҳамин хеле муҳим аст, ки ҳар ду давлати навбунёд бо ҳам мухолифат меварзиданд. Аз афти кор, сараввал ҳар яки он иддао дошт, ки дар Осиёи Миёна ҳукмрон шавад. ҳокимони Порт дар аввал аз Диодоти I ба дараҷае меҳаросиданд, ки аз Селевкиён ин қадар ҳарос надоштанд. Вале баъди марги Диодоти I кор ранги дигар гирифт. Аз афти кор, ниятҳои таҷовузкоронаи Селевкиён, ки ба ҳар ду давлати соҳибихтиёри Осиёи Миёна таҳдид мекарданд, дар бобати дигар гаштани муносибати Порт ва Юнону Бохтар сабаби асосӣ шуданд. Баъди марги Диодоти I писараш Диодоти II бо Порт муоҳидаи сулҳ баст (Юстин, ХLI, 4, 8–9). Гап дар ин ки подшоҳи Селевкиён — Селевки II ба шарқ лашкар кашид, то ноҳияҳои Осиёи Миёнаро боз ба мулки худ ҳамроҳ кунад. Вале ин дафъа «дандонаш нагузашт». Портҳо, ки ақибгоҳи худро мустаҳкам карда буданд, ҳамлаи селевкиёнро рад намуданд. Рости гап, аввал Тиридоти I маҷбур шуд ба мулки апасиакҳои кӯчманчӣ, ки дар шимоли Порт мезистанд, ақиб нишинад, вале баъд баргашту Селевки II-ро торумор кард.

Дар боло мо гуфтем, ки иттифоқи Порт ва Юнону Бохтар дар бобати сиё-сати хориҷӣ чӣ мақсад дошт. Эҳтимол, Диодоти II муоҳидаи мазкурро барои ҳамин баста бошад, ки мехост дар соҳаи сиёсати дохилӣ ҳам мавқеи худро пойдор намояд, зеро вазъият дар дохили мулки вай он қадар ҳам таърифӣ набуд.

Душмани Диодоти II Евтидем ном юнонии Осиёи Сағир, ки ба туфайли табаддулот ба сари ҳокимият омад, беш аз пеш мақоми намоёнро соҳиб мешуд. Тахмин мекунанд, ки вай бародари Диодот аст, вале ин аз эҳтимол дур мебошад. Чунин тахмин ба ҳақиқат наздиктар аст, ки вай пеш аз табаддулот дар давлати Юнону Бохтар мансаби баланде дошт, вале чӣ гуна мансаб, инаш маълум не. Баъзеҳо мегӯянд, ки вай сатрапи Суғд буд, дигарон сатрапи Ориёно ё Мароға мегӯянд, вале ҳамаи ин иддао ягон асоси ҷиддие надорад.

Полибий (Х, 34, 2–3) бо забони худи Евтидем чунин мегӯяд: «На ман аввал зидди подшоҳ хестам, баръакс ҳукмрони Бохтар барои ҳамин шудам, ки авлоди чанд хоинро қир кардам». Аз ин мебарояд, ки Евтидем авлоди Диодоти I, яъне худи Диодоти II ва бачагони ӯро ва, эҳтимол, авлоди дигар ҳамсафони Диодоти 1-ро нобуд кардааст.

В.Тарн мутмаин аст, ки табаддулоти Евтидемро «халқ дастгирӣ мекард, зеро иттифоқ (Диодоти II.– Б.Ғ.) бо Порт ба юнониёни Бохтар маъқул набуд» ва Евтидем ба манфиати Селевкиён амал мекард.[11] В.Тарн дар асоси чунин тахмин сухан меронад, ки зани Евтидем духтари маликаи Селевкиён буд ва ба ин сабаб худро хешу ақрабои Селевкиён мешумурд. Вале ҳамаи ин тахминҳои беасос аст.

Дар бораи ҷиҳатҳои ҳақиқии воқеаҳои минбаъдаи аҳди Евтидем маълумот ниҳоят кам аст. Тахмин кардан мумкин, ки вай Диодоти II-ро кушту бо худи ҳамин як кирдораш муносибатро бо Порт тезутунд кард. Аз эҳтимол дур нест, ки ин муносибати тезутунд боиси задухӯрдҳои мусаллаҳона ҳам гардид. Чи тавре ки аз баёни минбаъда равшан мешавад, дар аҳди Евтидем давлати Юнону Бохтар, дар ғарб Ориёно, Мароға ва эҳтимол, Аспион ва Туриваро аллакай дар бар мегирифт. Ба ҳамин тариқ, Евтидем дар Осиёи Миёна мулки зиёдеро соҳиб шуд. Маркази ин мулк ҳамоно Бохтар буд ва ба ҳайъати он Суғд ва мумкин аст, баъзе ноҳияҳои ҳамсоя дохил мешуданд.

[1] Таҳлили аrидаҳоро ниг.: Nаrаin А.К., 1962, р. 167.

[2] Таrn W.W., 1951, р. 72, 74.

[3] Narain А.K., 1962, р. 15.

[4] Сuriе1 R. еt Uussman С., р. 68– 70.

[5] Дигар тафсирро ниг.: Ӣickӯrman Ӯ., 1966, р. 89 (n. 13), 91-93

[6] Curiӯl R. еt Fussman С, 1965, р. 75; Lahiri А. N.. 1965, р. 110–114, 265.

[7] Dӯӣӯvoisӯ N. С, 1938, р. 9–10.

[8] Iӣid, р. 10.

[9] Дар бораи пайдоиш ва таърихи давраи аввали Порт, ҳам дар мамлакати мо ва ҳам дар хориҷа бисёр муаррихон (А.Г.Бокщанин, Г.А.Кошеленко, М.Е.Массон, И.Воль-ский, Ж. ле Риде ва диг.) тадrиrот бурдаанд ва ҳозир машuули тадrиrот мебошанд, вале на хронология ва на моҳияти воrеаҳои миёнаҳои асри III пеш аз милод алҳол комилан равшан нестанд.

[10] Ба ҳамин тариr, мо иддаои И.Волский (Wolski J., 1947, р. 222) ва пайрави ӯ Г.А. Кошеленкоро (Кошеленко Г.А., 1968, с. 64–65), ки Тиридотро шахси афсонавӣ «

гуфтаанд, rабул надорем. Маълумоти архиви Насо далолат мекунад, ки Тиридот вуҷуд дошт (Дьяконов И.М. ва Лившиц В.А., 1960, 7,с.20-21).

[11] Таrn W.W., 1951, р. 74.

ansor.info

Мақолаҳо — Маркази Исломии Ҷумҳурии Тоҷикистон

Таърихи пайдоиши Рамазон

Хикмати машрӯияти рӯза ва фавоиди он

Дар мохи Шаъбони соли дувуми хиҳрӣ Худованд ба уммати исломӣ рӯзаи мохи Рамазонро фарз гардонид. Пайғамбари гиромии Ислом (с) пеш аз фарз гардидани Рамазон одат доштанд, ки се рӯз аз хар мох ва рӯзи Ошӯро рӯза мегирифтанд. Рӯзаи мохи Рамазон яке аз аркони умдаи дини мубини Ислом мебошад. Дар баёни хикмати машруъияти рӯза уламои мухаққиқ чунин назар доранд, ки Худованди хаким инсонро табиъатан чунин офаридааст, ки ӯ хамеша нафси худро дӯст дошта, хамеша барои пурра кардани эхтиёҳоти хосси худаш саъйу талош меварзад. Аз хоҳати заифон ва масокин хамеша ғофил мемонад. Бинобар ин хикмати Худовандӣ хаминро тақозо намуд, ки бар инсонхо гуруснагӣ ва ташнагӣ ва муддате аз тамоми хохишоти нафсонӣ дур буданро фарз гардонид. То ин ки инсон ба сабаби эхсоси гуруснагӣ ва ташнагии сахт хоҳат доштан ва мухтоҳии заифон ва мискинхоро дарк намуда, барои рафъи хоҳати онхо саъю кӯшиш менамояд. Рӯза дар табиати инсонхо халимию бурдборӣ ва рахму шафқатро бедор намуда, дар қалби инсонхо инсондӯстӣ, рахму шафқат нисбат ба камбағалону мискинон ва барованда намудани хоҳатхои мардум ва ғайраро бедор менамояд.

Савм дар луғат ба маънои «имсок», яъне бозистодан аст. Дар истилохи шариат иборат аз боздоштани нафс аз таъом, шароб ва ҳимоъ (хамхобагӣ бо зан) мебошад. Мавлоно Абдулхайи Дехлавӣ дар китоби худ «Ашиъъатул-ламаъот», китоби савм (рӯза) гуфтааст, ки назди уламо дар ин масъала ихтилоф аст, ки намоз бартар аст ё рӯза. Машхур назди ҳумхури уламо ин аст, ки намоз аз соири ибодатхо бартар аст. Чунончи дар хадис омадааст:

»فاعلموا إن خير أعمالكم الصلاة«

Яъне: «Бидонед, ки бехтарини аъмоли шумо намоз аст». Баъзехо гуфтаанд, ки рӯза бартар аст, зеро дар хадис омадааст:

» عليكم بالصوم لأنه لا عدل له «

Яъне: «Рӯзаро лозим бидоред, зеро рӯзаро хамтое нест».

Худованд дар дар бораи фарз гардидани рӯза мефармояд:

يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُتِبَ عَلَيْكُمُ الصِّيَامُ كَمَا كُتِبَ عَلَى الَّذِينَ مِن قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ [٢:١٨٣]

Яъне: «Эй касоне, ки имон овардаед, рӯза доштан бар шумо муқаррар шуд, хамчунон ки бар касоне, ки пеш аз шумо будаанд, муқаррар шуда буд, то пархезгор шавед». («Бақара»; 183).

Ибни Касир дар тафсири ин оят мефармояд, ки то фарз гардидани мохи мубораки Рамазон бар уммати исломӣ дар ибтидои Ислом одат чунин буд, ки аз хар мохе фақат се рӯз рӯза мегирифтанд. Яъне рӯза доштан дар ибтидои Ислом се рӯз аз хар мохе буд. Чунонки ин намуд рӯза доштан бар умматхои пешин низ мавҳуд буд, ки онхо аз хар мох танхо се рӯз рӯза мегирифтанд. Аммо бо фарз гардидани моххои мубораки Рамазон хамаи ин намуд рӯзахо мансух гардид ва танхо рӯзаи фарзи мохи мубораки Рамазон то рӯзи қиёмат боқӣ хохад монд. Ибни Касир мегӯяд, ки ривоятхо аз Муоз, Ибни Масъуд, Ибни Аббос, Ато, Қатода ва Заххок ибни Музохим

أَيَّامًا مَّعْدُودَاتٍ

хамин се рӯз рӯзаи хар мохро дар бар мегирад. Боз мегӯяд, ки ин намуд рӯза аз замони Нӯх (а) машруъ гардида, фарзияти он дар хама умматхо давом намуд, то ин ки Худованди хаким онро ба сабаби фарз гардидани рӯзаи мохи мубораки Рамазон мансух гардонид.

Мархалаи фарз гардидани рӯзаи Рамазон бар уммати исломӣ

Рӯзаи мохи Рамазон тадриҳан мархала ба мархала фарз гардида комил гардид. Хангоме ки Расули акрам (с) ба Мадина омад, одати ӯ ин буд, ки аз хар мох се рӯз ва инчунин дар рӯзи Ошӯро рӯза мегирифт. Пас ояти 183-юми сураи «Бақара» нозил шуда, рӯзаро фарз гардонид ва хама рӯзахои қаблиро мансух кард.

Баъд аз он ояти зерин нозил гардид:

وَعَلَى الَّذِينَ يُطِيقُونَهُ فِدْيَةٌ طَعَامُ مِسْكِينٍ ۖ

«Онон, ки тавоноии онро (рӯзаро) надоранд, ҳар рӯзро ба таом додани мискине бозхаранд». («Бақара»; 184).

Пас аз нузули ин оят касе мехост рӯза медошт ва касе мехост, ифтор намуда, мискинеро таом медод ва ин амал ба ихтиёри ӯ вобаста буд. Баъд аз он ин оят нозил шуд:

شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذِي أُنزِلَ فِيهِ الْقُرْآنُ هُدًى لِّلنَّاسِ وَبَيِّنَاتٍ مِّنَ الْهُدَىٰ وَالْفُرْقَانِ ۚ فَمَن شَهِدَ مِنكُمُ الشَّهْرَ فَلْيَصُمْهُ ۖ [٢:١٨٥]

«Мохи Рамазон он аст, ки дар вай Қуръон – [хамчун] рахнамо барои мардумон ва суханони равшан аз хидоят ва ҳудокунандаи хаққу ботил фуруд оварда шуд. Ва хар ки аз шумо он мохро дарёбад, пас, албатта, дар он рӯза дорад». («Бақара»; 185).

Худованд бо ин оят рӯзаро бар шахсони муқиму тандуруст фарз гардонида, ифтор намуданро барои бемор ва мусофир рухсат дод. Дар ин мархала барои пири солхӯрдае, ки ба гирифтани рӯза қодир нест, ба таом додани мискинро хамчун фидя муқаррар намуд. Хамчунин бегохӣ хӯрдан барои рӯзадор, нӯшидан ва омезиш бо зани худ ҳоиз буд, ба шарте ки ӯро (рӯзадорро) хоб намебурд. Агар ӯро ногахон хоб мебурд, баъд аз хобидан дигар барои ӯ хӯрдан, нӯшидан ва омезиш бо зан то фаро расидани бегохи рӯзи дигар манъ мешуд.

Рӯзе марди ансорие бо номи Сирма дар холи рӯзадор будан ба кори сахт машғул гашта, бегохӣ хаставу монда ба хонааш меояд. Ӯ намози хуфтанашро мегузорад ва рӯзаашро нокушода хобаш мебарад. Чун хеҳ чиз нахӯрда ва нанӯшида буд, боз фардо рӯза мегирад. Аммо гуруснагӣ ва ташнагӣ бар ӯ таъсири сахт кард ва ин холатро Пайғамбар (с) дида, аз ӯ пурсид: «Чаро ман бемадорӣ ва хастагии бағоят сахтро дар ту мушохида дорам?». Вай дар ҳавоб гуфт: «Эй Расули Худо, ман дирӯз ба кори сахти рӯзгорам машғул шуда, нихоят монда шудам ва бегохӣ қуввати хӯрдану нӯшидан накарда, хоб бар ман ғалаба кард. Субх бошад, ман хеҳ чиз нахӯрда, боз рӯза гирифтам. Ин бемадорӣ ва хастагии тоқатфарсо барои ман аз хамин сабаб аст».

Хамчунин хазрати Умар (р) баъд аз андаке хоб кардан ба фаромӯшӣ бо занаш омезиш намуда, барои фатво пурсидан пеши Паёмбари Худо (с) меояд. Дар натиҳа баъд аз ин воқеахо ин оятхо нозил шуданд:

أُحِلَّ لَكُمْ لَيْلَةَ الصِّيَامِ الرَّفَثُ إِلَىٰ نِسَائِكُمْ ۚ هُنَّ لِبَاسٌ لَّكُمْ وَأَنتُمْ لِبَاسٌ لَّهُنَّ ۗ عَلِمَ اللَّهُ أَنَّكُمْ كُنتُمْ تَخْتَانُونَ أَنفُسَكُمْ فَتَابَ عَلَيْكُمْ وَعَفَا عَنكُمْ ۖ فَالْآنَ بَاشِرُوهُنَّ وَابْتَغُوا مَا كَتَبَ اللَّهُ لَكُمْ ۚ وَكُلُوا وَاشْرَبُوا حَتَّىٰ يَتَبَيَّنَ لَكُمُ الْخَيْطُ الْأَبْيَضُ مِنَ الْخَيْطِ الْأَسْوَدِ مِنَ الْفَجْرِ ۖ ثُمَّ أَتِمُّوا الصِّيَامَ إِلَى اللَّيْلِ ۚ [٢:١٨٧]

«Омезиш кардан бо занони худ дар шаби рӯза барои шумо халол карда шуд. Онхо шуморо (ба манзилаи) пӯшишанд ва шумо онхоро (ба ҳои) пӯшишед. Худо донист, ки шумо дар хаққи хештан хиёнат мекардед, бар шумо ба мехрубонӣ бозгашт ва аз шумо даргузашт, пас, алхол бо занони худ мухолатат кунед ва он чиро, ки Худо барои шумо муқаддар кардааст (яъне: фарзанд), талаб кунед; ва бихӯреду биошомед, то он, ки барои шумо риштаи сафед аз риштаи сиёх равшан шавад, (мурод) аз (риштаи сафед) фаҳр (аст). Пас аз он рӯзаро то шаб тамом кунед». («Бақара»; 187).

Ба хамин тариқ, рӯзаи мохи мубораки Рамазон хамчун як рукни алохидаи дини мубини Ислом дар хамин мархалахо комил гардида, то рӯзи қиёмат бо хамин аркон ва шакл боқӣ ва устувор мемонад.

shuroiulamo.tj

Univer.tj. Таърихи пайдоиш ва инкишофи бонк

12 07 2017 admin Пока нет комментариев

Мавзуъ: Таърихи пайдоиш ва инкишофи бонк

Иҷрокунанда: донишҷӯи бахши 4-уми шуъбаи менеҷменти (иҷтимои) Асалов.М

Кабулкунанда: додсент муалимаи кафедраи иқтисоди Наимова.Д

Рашт — 2014

Нақша:

Сарсухан

1.Гардиши пул – асоси фаъолияти бонк

2.Қонуниятҳои пайдоиш ва зарурияти бонк дар ҷомеа

3.Бонки миллии Тоҷикистон

4.Бонкҳои тиҷоратӣ – саҳҳомӣ

Хулоса

Дар ҷомеаи имрӯза бидуни фаъолияти муассисаҳои молиявию қарзӣ, аз ҷумла бонкҳо пешрафти дигар субъектҳои иқтисодӣ имконнопазир аст. Аз ин лиҳоз мавзуи интихоб кардаи мо доир ба банкҳо ва фаъолияти бонкӣ бахшида шудааст.

Мавзуи кори озмоишӣ « Бонк ҳамчун муассисаи молиявӣ-қарзӣ ва таърихи пайдоиши он» номгӯзори шудааст, ки иборат аз сарсухан , чор савол ва хулоса мебошад.

Дар саволи аввали мавзуъ маълумот дар бораи пул ва гардиши он дар бонк оварда шудааст ва чунин номгузорӣ шудааст: « Гардиши пул — асоси фаъолияти бонк»

Саволи дуюми мавзуъ бошад , номи « Пайдоиш ва зарурияти бонк дар ҷомеа»-ро доро мебошад, ки дар бораи бонк, зарурияти пайдоиши он ва муносибатҳои бонкдорӣ маълумот медиҳад.

Бонки миллии Тоҷикистон саволи сеюми мавзуъ мебошад, ки маълумотҳоро дар бораи бонки асосии кишвар, ҳуқуқу ӯҳдадориҳои он дар назди дигар бонкҳо ва фаъолияти эмиссиёнии он баррасӣ менамояд.

Дар мамлакати мо нақши бонкҳои тиҷоратӣ низ назаррас мебошад ва дар ин асос саволи чоруми мавзуи кори озмоишӣ «Бонкҳои тиҷоратӣ- саҳомӣ» номнавис шудааст. Дар ин савол дар бораи бонкҳои тиҷоратӣ , вазифа ва ҳуқуқу ӯҳдадорихои онҳо маълумот медиҳад.

1.Гардиши пул – асоси фаъолияти бонк

Таърихи пайдоиш ва инкишофи бонкдорӣ, ташкили низоми бонкии мамлакат ба пайдоиши пул ва муомилоти пулӣ алоқаманд аст. Беҳуда нест, ки пулро забони бозор меноманд. Дар низоми имрӯзаи муносибатҳои пулию молӣ «пул» ин:

таъминкунандаи ҷараёни доимии гирдгардиши молҳо;
воситаи ченкунии арзиши мол, ташкилкунандаи муомилот;
ҷаъмкунии сарват ва мақсади асосии фаъолияти хоҷагидорӣ – бадаст овардани даромад ё фоида мебошад.

Аз ин рӯ пул моли махсус буда, эквиваленти умумии арзиши дигар молҳо мебошад. Аз рӯи нишондоди К. Маркс пул панҷ вазифаро иҷро мекунад яъне: ченаки арзиш, воситаи муомилот, воситаи пардохт, воситаи ҷамъкунӣ ва пулҳои ҷаҳонӣ.

Назарияи иқтисодии Ғарб аз рӯи қоида се вазифаи аввалини пулро (ченаки арзиш, воситаи муомилот ва воситаи пардохт) қабул медорад ва ичроиши ин вазифахоро танҳо хоси пулҳои нақдӣ меҳисобад.

Пул ин моли махсусест, ки бо мурири замон аз молҳои дигар ҷудо шуда, ҳамчун ченаки арзиш ва воситаи хариду фурӯш амал мекунад.

Зарурият ва пайдоиши пул ба муомилоти молӣ вобаста аст. Аз ин рӯ, ташкили дурусти муомилоти молӣ бе моли махсус – пул, ки муайянкунандаи меҳнати дар мол таҷассум ёфта мебошад, имконнопазир аст. Бинобар ин дар натиҷаи тараққӣ кардани истеҳсолоти молӣ ва инкишофи доду гирифт ташкили муомилоти пулӣ пайдо шуд.

Вобаста ба инкишофи илму техника, пешрафти истеҳсолоти моливу пулӣ дар давраҳои гуногун талабот бо пул низ дигар мешавад. Аз ин лиҳоз, дар муомилот намудҳои гуногуни пул гардиш мекунанд.

Ҳаракати бетанафуси гардиши пулро бо шаклҳои нақдиву ғайринақдӣ муомилоти пул (гардиши пул) меноманд.

Муомилоти пул одатан бо ду шакл гардиш мехӯрад, яъне ҳаракати пулҳои нақдӣ ва ғайринақдӣ.

2.Қонуниятҳои пайдоиш ва зарурияти бонк дар ҷомеа

Иқтисодиёти ин ё он мамлакат аз соҳаҳои гуногуни истеҳсоливу ғайриистеҳсолӣ иборат аст, ки онҳо дар якҷоягӣ ба пешрафти ҷомеа заминаҳои мушаххас мегузоранд.

Аслан соҳаҳои ғайриистеҳсолӣ ҳамчун ёрирасони соҳаи истеҳсолӣ баромад намуда, дар навбати худ тақсимот ва аз навтақсимшавии даромад якҷоя сурат мегирад ва маҳз дар масъалаи бувуҷудориву тақсим, азнавтақсимкунӣ муносибатҳои молиявӣ пайдо мешаванд.

Соҳаҳои муносибатҳои молиявӣ гуногунпаҳлӯ буда, аз нуқтаи назари мо аз амалиёти бонкӣ оғоз мегарданд ва шояд бо амалиёти бонкӣ (аз муомилот боздоштани ҳаракати асъор) қатъ гарданд.

Бинобар ин, ташкилотҳои бонкӣ ва раванди онҳо дар рӯшду нумуи давлатдорӣ нақш ва мақоми хоса доранд.

Бонк аслан аз калимаи Италиёӣ «banko» (бо забони русӣ скамья) гирифта шуда, маънояш миз мебошад. Зеро нахустин маротиба, дар аввалҳои асри XII дар марказҳои тиҷоратии Италия, вазифаи бонкро миз иҷро намуда, шахси мутасаддӣ пулҳои гуногуни ба бозор воридшавандаро, ки навъҳои гуногун доштанд, ба якдигар мубодила менамуд.

Бонк — ташкилоти молиявист, ки дар он эмиссияи пул, ҷалб намудани воситаҳои пулӣ, ба қарз додани маблағҳои озод ва назорат аз болои пул ба роҳ монда мешавад.

Ба маънои дигараш бонк — ташкилоти қарзӣ буда, дорои ҳуқуқи гузаронидани чунин амалиёт аст: ҷалб намудани амонат ва пасандозҳои шахсони ҳуқуқӣ ва воқеӣ ва аз ҳисоби онҳо аз номи худ додани қарз, аз рӯи усулҳои музднокӣ, мӯҳлатнокӣ, баргардонидан дар вақтҳои муайяншуда, ифтитоҳ ва пешбурди ҳисобҳои шахсони ҳуқуқӣ ва воқеӣ ва дигар амалиёте, ки дар моддаи дуюми Қонуни Ҷумњурии Тоҷикистон «Дар бораи бонк ва фаъолияти бонкӣ» омадааст.

Бонк дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ташкилоти тиҷоратиест, ки барои ҷалби амонатҳою дигар воситаҳои пулӣ ба мақсади истифодаи онҳо барои қарздиҳӣ бо шартҳои бозгардонӣ, музднокӣ, мӯҳлатнокӣ, инчунин барои ҳисоббаробаркунӣ бо супориши мизоҷон ташкил карда мешавад.

Зарурияти бонк ва таъсиси он дар иқтисодиёт аз он иборат аст, ки муомилотро бо маблағҳои пулӣ таъмин менамояд, низоми пулии кишварро ба миён меорад ва дар беҳтар намудан ва ривоҷ ёфтани пардохтҳои пулӣ байни субъектҳои хоҷагидорӣ, бонкҳои тиҷоратӣ нақши муҳимро мебозанд ва ӯҳдадоранд самаранокии ин пардохтхоро таъмин намоянд.

Таъминоти асосии бонк — миёнарав будан байни қарздиҳанда ва қарзгиранда, инчунин байни фурўшандагон ва харидорон аст.

Дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ифтитоҳ ва фаъолият намудани бонкҳо дар асоси Қонуни Ҷумњурии Тоҷикистон «Дар бораи бонкҳо ва фаъолияти бонкӣ», ки аз 23 майи соли 1998 қабул гардидааст сурат мегирад.

Мутобиқи ин қонун, бонкҳо чун бонкҳои универсалӣ фаъолият менамоянд.

Ба фикри мо, бонк ташкилоти қарзиест, ки дар он: барориши пул, ҷалб ва ҳифзи воситаҳои пулӣ, ба қарз додани маблағҳо ва назорат аз

болои онҳо ташкил карда мешавад.

Давраи гузариш ба иқтисоди бозоргонӣ тақозо менамояд, ки фаъолияти бонкӣ бояд аз ду зина иборат бошад, зеро, ки дар низоми якзинагӣ Бонки марказӣ (миллӣ) ва бонкҳои тиҷоратӣ ҳуқуқҳои якхела доранд ва ё зери Бонки миллӣ амал менамоянд. Ин гуна низоми бонкӣ хоси давлатҳои тоталитарӣ ё қафомонда мебошад. Аз ин рӯ, дар ҷумҳурии мо низ низоми бонкиро метавон ба ду зина ҷудо намуд, яъне зинаи аввал Бонки давлатӣ (миллӣ) ва зинаи дуюм бонкҳои тиҷоратӣ ва ташкилотҳои ғайрибонкӣ мебошанд.

3.Бонки миллии Тоҷикистон

Бонки миллии Тоҷикистон ягона бонки давлатии эмиссионӣ буда, соли 1991 дар заминаи Бонки давлатии собиқ Иттиҳоди Шуравӣ таъсис ёфтааст.

Бонки миллии Тоҷикистон бонки марказии эмиссионӣ ва захиравии Ҷумхурии Тоҷикистон буда, дар моликияти Ҷумҳурии Тоҷикистон қарор дорад ва дар назди Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон масъул мебошад.

Бонки миллии Точикистон мақомоти асосӣ ва олии танзимкунандаи низоми пулию қарзии Ҷумҳурии Тоҷикистон мебошад, ки яке аз вазифаҳои асосии он таъмини кори боэътимод ва самараноки низоми бонкии кишвар ба шумор рафта дар навбати худ вазифаҳои зеринро иҷро мекунад:

коркард ва ҷорисозии сиёсати пулӣ-қарзӣ ва асъории мамлакат;
ҳамчун бонкдори давлат ва намояндаи молиявии он амал мекунад;
таҳлили иқтисодӣ ва пулиро мегузаронад ва дар асоси он ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон таклифҳои худро пешниҳод мекунад, натиҷаҳои таҳлилро ба маълумоти аҳли ҷамъият мерасонад;
барои иҷрои амалиёти бонкӣ ба бонкҳо ва дигар ташкилотҳои молиявии ғайрибонкӣ иҷозатнома дода, фаъолияти онҳоро назорат ва танзим менамояд;
ба низоми пардохтҳо дар ҷумҳурӣ назорат мекунад ва ба кори самараноки системаи пардохтҳои байнибонкӣ мусоидат менамояд;
ба таври монополӣ эмиссияи пулро амалӣ менамояд ва гардиши онро ба роҳ мемонад;
захираҳои асъории давлатро нигоҳ медорад ва онҳоро идора мекунад;
аз номи Ҷумҳурии Тоҷикистон ба худ ӯҳдадориҳо мегирад, амалиётеро, ки аз иштироки Ҷумҳурии Тоҷикистон дар фаъолияти ташкилотҳои байналхалқӣ дар соҳаҳои бонкӣ, кредитӣ ва пулӣ мувофиқи шарту шароитҳои қарордодҳои байналхалқӣ бармеоянд, иҷро мекунад;
тавозуни пардохти давлатро тартиб медиҳад.

Барои иҷрои ин вазифаҳо Бонки миллии Тоҷикистон фишангҳои зеринро истифода мебарад:

таҳияи низомномаҳо, қоидаҳо ва дастурамалҳо бо максади танзими фаъолияти ташкилотҳои қарзӣ;
гузаронидани назорат аз руи фаъолияти ташкилотҳои қарзӣ;
таҳияи меъёрҳои иқтисодӣ ва назорат аз рӯи ичрои хатмии онҳо;
назорат оид ба захираҳои ҳатмӣ;
муайян намудани меъёри бозтамвили ташкилотҳои қарзӣ.

Чунон, ки ќайд шуд яке аз вазифахои Бонки миллии Тоҷикистон ин назорат аз болои фаъолияти бонкҳои тиҷоратӣ буда, ба ҳамин васила пардохтпазирии онҳоро танзим менамояд. Дар ҳалли ин масъала нақши асосиро баҳодиҳии ҳолати молиявии бонк иҷро менамояд. Чунин баҳодиҳӣ дар асоси ду омил гузаронида мешавад. Яке, ҳисобкунии меъёрҳои ҳатмии иқтисодӣ ва дигаре, таҳлили ҳисоботҳои умумии молиявӣ мебошанд. Чун қоида дар кори ҷории Бонки миллии Тоҷикистон ин омилҳо маҷмуан истифода бурда мешаванд. Заминаи иттлоотӣ барои тахлил маълумотхои тавозунӣ, ҳисоботҳои фоида ва зарар, ведомостҳои гардиш аз руи ҳисобхои тавозунӣ, маълумотҳои умуми молиявӣ оиди иҷрои меъёрҳои иқтисодӣ, ӯҳдадориҳои дебиторӣ — кредиторӣ ва ғайраҳо ба ҳисоб мераванд.

Дар натиҷаи таҳлили тавозун хусусияту фаъолияти бонк, ҳолати бозоргирӣ, даромаднокӣ ва дараҷаи хавфи амалиёти алоӣидаи бонкӣ муайян мешаванд.

4.Бонкҳои тиҷоратӣ – саҳҳомӣ

Чуноне, ки қайд намудем зинаи дуюми низоми бонкии мамлакатро шумораи бештари бонкҳои тиҷоратӣ – саҳҳомӣ ташкил медиҳанд. Вобаста ба вазифаҳои номбаршудаи Бонки миллии Тоҷикистон он ба шахсони ҳуқуқиву воқеӣ хизмат намерасонад. Аз ин хотир, бонкҳои тиҷоратӣ асосан бо мақсади хизматрасонӣ ба субъектҳои хоҷагидориву шахсони воқеӣ фаъолият менамоянд.

Бонкҳои саҳомию тиҷоратӣ қисмати дуюми низоми бонкиро ташкил дода тақрибан 65 – 70 % -и амалиётҳои бонкиро иҷро менамоянд.

Бонкҳои тиҷоратӣ бо ташаббуси муассисон — шахсони ҳуқуқӣ ва воқеӣ ташкил карда мешаванд ва онҳо тайёранд барои ҳиссагузорӣ ба сармояи ойинномавии бонк саҳм бигиранд. Ба сифати саҳмдорони бонк шахсони ҳуқуқиву воқеие дохил мешаванд, ки қонунҳои амалкунанда барои иштироки онҳо дар ташкили муассисаи қарзӣ иҷозат медиҳанд. Ҳиссаи иштироки ҳар муассис аз 65 % — и сармояи ойинномавии бонки тиҷоратӣ зиёд буда наметавонад.

Бонкҳои амалкунандаи тиҷоратӣ имрӯз мустақилияти иқтисодӣ дошта, озодона метавонанд ба амалиёти бонкии қонунӣ машғул шаванд. Ва ин омил яке аз шартҳои фаъолияти бонк баҳисоб меравад.

Вобаста ба он, ки бонкҳои тичоратӣ мустақилияти чалб намудани амонатро доранду озодона дар бозори қарзӣ фаъолият менамоянд, барои натиӣаи фаъолияти иқтисодии худ масъулият дошта, тамоми таваккали бонкӣ ба души онҳост.

Бонки тиҷоратӣ — бо маҳфуми умумиаш шахси ҳуқуқиест, ки мақсади асосиаш гирифтани фоида аз фаъолияти муайяншуда мебошад.

Бонкҳо метавонанд дар ноҳияҳои ҷумҳурӣ ва берун аз ҳудуди ҷумҳурӣ бахш ва ё намояндагиҳои худро таъсис диҳанд. Бахш ё намояндагиҳои бонкҳои тиҷоратӣ шахси ҳуқуқӣ набуда, бо супориши бонкӣ асосӣ амалиёти ҷудогонаро иҷро менамоянд.

Моҳияти бонк ҳамчун категорияи молиявӣ дар вазифаҳои он равшан мегардад. Вобаста ба сатҳи муносибатҳои бозорӣ, бонк метавонад дар назди худ вазифаҳои зиёдеро гузорад.

Баъзе аз вазифаҳои асосии бонкро чунин шарҳ медиҳем.

Яке аз вазифаҳои бонк — миёнаравӣ байни фурӯшандагон ва харидорон буда, вай дар пешниҳоди қарз низ нақши миёнаравро иҷро мекунад. Миёнаравӣ оид ба пешниҳоди қарз дар азнавтақсимсозии маблағҳои пулии муваққатан озодмондаи корхонаҳову аҳолӣ ифода меёбад.

Мақсади асосии миёнаравии бонк дар он ифода меёбад, ки хатари муносибатҳои пулиро байни шахсони воқеиву ҳуқуқӣ паст намуда, ҳамчунин пардохтпазирии байни корҳонаҳоро ошкор менамояд.

Бонкҳо пеш аз хама чун миёнаравҳои молиявӣ дар бозор фаъолият мекунанд. Маънои «миёнаравии молиявӣ» он фаъолиятеро меноманд, ки ба ҷалби сармояи пулӣ ва ҷойгиркунии он равона шудааст. Яъне бонкҳо дар байни ашхоси ҳуқуқӣ ва воқеӣ, ки даромади онҳо нисбати масрафашон баландтар аст ва байни онҳое, ки дар ҳолати баръакс қарор доранд, баромад менамоянд. Чунки дар сурати афзун будани даромад ва кам будани хароҳот барзиёдии маблағҳои пулӣ ба вуқуъ меояд. Субъектҳои хоҷагидорӣ ва шахсони воқеӣ, ки дорои чунин маблағҳо мебошанд ва тӯли муддате ба ин маблағҳо эҳтиёҷ надоранд, мекушанд то онҳоро дар ягон ҷои эътимоднок андухт намоянд. Чунин ҷои эътимоднок бонкҳо ба ҳисоб мераванд.

Бонкҳо сармояи пулиро аз сарчашмаҳои гуногун ҷалб намуда, онро ба воситаҳои ҳаракатнок табдил медиҳанд ва тақозои бозорро ба қарз қонеъ месозанд. Дар ҷараёни ин фаъолият бонкҳо пайваста ба воситаҳои бозоргир эҳтиёҷ пайдо менамоянд, ки ин яке аз роҳҳои танзими сатҳи хавфи молиявӣ ба ҳисоб меравад. Бонкҳо сармояро аз гурӯҳи аввал ҷалб намуда бо нархи муайян (фоиз) ба гурӯҳи дигаре, ки ба ин воситаҳо эҳтиёҷи калон доранд, пешниҳод менамоянд.

Барои гузаронидани амалиёт, чобаҷогузории воситаҳои пулӣ ва воридоти воситаҳои нақдӣ, дар шароити талаботи номаълуми ояндаи бозорӣ, бонк ба воситаҳои бозоргир эҳтиёҷ пайдо менамояд. Яъне чунин воситаҳое, ки метавонанд бе мамоният ва бо хавфи паст ба пулҳои нақдӣ табдил ёбанд. Аз ин ҷо, гуфтан мумкин аст, ки бозоргирии бонки тиҷоратӣ ин истифодабарии активҳо чун востаҳои пулии нақд ё табдил додани онҳо ба нақдина мебошад. Бонки тиҷоратӣ бозоргир номида мешавад, агар маблағи воситаҳои нақдӣ ва дигар активҳои бозоргир, кифоягӣ намоянд ва инчунин имконияти ҷалби воситаҳо аз дигар сарчашмаҳо мавҷуд бошад.

Вазифаи дигари бонки тиҷоратӣ — ин ҳавасманд гардонии субъектҳои хоҷагидорӣ ва аҳолӣ барои дар бонкҳо нигоҳ доштани маблағҳои пулӣ ба шумор меравад. Бонкҳои тиҷоратӣ ифтитоҳ кунандаи суратҳисоб, ҳисобҳои ҷорӣ ва дар онҳо нигоҳ доштани маблағҳои муваққатан озод мебошанд. Ин чорабинӣ дар натиҷаи ба роҳ мондани сиёсати амонатии бонки тиҷоратӣ татбиқ мегардад.

Вазифаи сеюми бонкҳои тиҷоратӣ – миёнаравӣ байни субектҳои ҷудогонаи хоҷагидорист, ки дар шароити иқтисоди бозоргонӣ маънои навро ба худ мегирад ва нисбати вазифаи якум фарқ дорад.

Дар тамоми мамлакатҳои тараққикардаи ҷаҳон дар беҳтар намудан ва ривоҷ ёфтани субъектҳои хоҷагидорӣ, бонкҳои тиҷоратӣ нақши муҳимро мебозанд ва ӯҳдадоранд самаранокии истифодаи ин пардохтҳоро таъмин намоянд.

Бонкҳои тиҷоратие, ки барои фаъолияти бонкӣ иҷозатнома доранд, ҳуқуқ доранд қоғазҳои қиматноки дигаронро харидорӣ ё барои нигоҳдорӣ бигиранд.

Вобаста ба иҷрои вазифаҳои гуфташуда, бонки тичорати метавонад бо пешниҳоди мусоҳибаи иқтисодиву молиявӣ барои мизоҷон машғул шавад. Инчунин дар шароити имрӯза барои гирифтани маълумотҳои лозима ба субъектҳои хоҷагидорӣ вазифаи мазкур нақш ва мақоми хоса дорад.

Вазафаҳое, ки бонки тичоратӣ иҷро менамояд, ба сатҳи тараққиёти иқтисодиёти мамлакат ва муносибатҳои бозорӣ алоқаманданд. Бинобар ин, вобаста ба сатҳи муносибатҳои бозорӣ бонк метавонад дар назди худ вазифаҳои зиёдеро гузорад.

Хулоса

Дар ҳақиқат пул ва банк яке аз категорияҳои муҳими иқтисодӣ ба шумор мераванд ва дар шароити иқтисоди бозорӣ бидуни истифодаи фаъолияти бонкӣ ва муомилоти пулӣ амал кардан ғайри имкон аст.

Бонкҳо дар байни ашхоси ҳуқуқӣ ва воқеӣ, ки даромади онҳо нисбати масрафашон баландтар аст ва байни онҳое, ки дар ҳолати баръакс қарор доранд, баромад менамоянд.

Руйхати адабиёт:

1.Молияи ташкилотҳои буҷети 2011

2.стратегияи миллии рӯшди Ҷумҳурии Тоҷикистон барои давраи то соли 2015

univer.tj

Таърихи пайдоиши гимнастика. МУҲОҶИРАТ! - Маълумоти муфид барои ҳама

Истилоҳи "Гимнастика" асри V асри V мебошад. e. дар Юнони қадим маҷмӯи машқҳо барои таълим, санъати ҳарбӣ ва саломатӣ пешбинӣ шудааст. Ягонаҳои қадим боварӣ доштанд, ки гимнастика ба таври ҷисмонӣ, қувват, суръат, файз, зебогӣ ва эҳсосоти шахсии далерӣ ва қудратро инкишоф медиҳад. Ғарбҳо машқҳои гимнастикиро на танҳо барои рушди ҷисмонӣ, балки барои омӯзиши низомӣ истифода бурданд.

Дар замони қадим, Рим, омодагии легионерҳо барои ҷанг, аспҳои махсус бо асбобҳои махсус истифода мешуданд. Дар гимнастикаи мактабҳои гимнастикӣ дар баланд бардоштани суръати ҳаракат ва дар баланд бардоштани устувории gladiator нақши муҳим дошт.

Дар масъалаи тарбияи ҷисмонӣ ва рушди ҳамаҷониба, ҷавонони гуманитарӣ ба гимнастика дар давоми Ренессанс аҳамияти хоса доранд. Дар асри XVI, аз як мутахассиси барҷаста дар соҳаи гимнастикаи I. Merkurialis кор izdat «Дар бораи санъати гимнастикаи».

GimnastikaOsnovopolozhnikami асосҳои амалӣ ва назариявӣ дар рушди гимнастикаи ҳастанд Олмон мураббии ИЗМ (1763-1836) ва F. Guts-Mutsu (1759-1839). Онҳо дар бораи биомеханикии ҳаракати гимнастикӣ тавсия доданд, ки техникаи гимнастикиро бо объектҳо таҳия ва таҳия карда буданд.

Дар СССР, рушди варзиш гимнастикаи дар 20-д сабаби ба татбиқи Universal таълимии ҳарбӣ, чемпионати 1-уми СССР оид ба гимнастика ҷои ҳамаи-мудаввар дар 1928 (All-Иттиҳоди рӯз варзиш дар шаҳри Маскав), 2-ум бо иштироки занон дар 1932 буд. Аз он вақт инҷониб, дар чемпионати мунтазам дар 1939 баргузор ва барои намудҳои алоҳидаи ҳамаи-мудаввар, озмун ҳамаи-иттифоќи бо мактаббачагон 1936 бо 1955 дар Ҷоми СССР decathlon.

Дар гимнастдухтарони 1937 Шӯравӣ барои нахустин бор дар мусобиқаҳои байналхалқӣ гирифт (3-Ман Олимпиадаи корӣ дар Antwerp). Дар 1949 бадеӣ Федератсияи варзиши СССР (. Дар аввали 30-уми ҳамчун қисмати Ҳамаи-Иттиҳоди таъсис) Ман як аъзои Федератсияи байналмилалии шуд; бо 1952 гимнастдухтарони Шӯравӣ иштирок дар Бозиҳои олимпӣ, бо чемпионати ҷаҳон дар 1954 ва 1955 аз Аврупо (қаҳрамонии Аврупо бо 1957 барои занон баргузор мегардад).

Федератсияи гимнастикаи бадеии Русия дар 1991 асос ёфтааст. Дар Россия, чемпионати кишвар, минтақаҳо, умумимиллӣ ва байналхалқии туристон ва дигар чорабиниҳо мунтазам гузаронида мешаванд. Федерация узви FIG ва UUEZ мебошад.

Сурудҳои ҳозираи гимнастикаи миллӣ давраҳои ғолиби мусобиқаҳои худро дар арсаи байналмилалӣ идома медиҳанд. Алексей Немов қаҳрамони комилест, ки дар Олимпиадаи Сидней-2000 ба даст овардааст, инчунин дар машқҳо дар болои роҳ ба даст овард. Светлана Хоркина - қаҳрамони ҷаҳон (ду маротиба) ва Аврупо (се маротиба), ҷамъоварии вай низ дар садафаи инфиродӣ дорои медали олимпӣ ва ҷаҳон мебошад. Н. Криуков қаҳрамони ҷаҳонии қавӣ, А. Бондаренко бо пирӯзии комил дар Аврупо. Е. Замолодчикова ғолиби (дар баъзе намудҳои барнома) дар чемпионати ҷаҳон ва Бозиҳои олимпӣ мебошад.Ҷустуҷӯ аз қисмҳо ва клубҳо аз қисмати "Спортҳои гимнастика

Таърихи инкишофи гимнастика аз замони қадим

Таърихи инкишофи гимнастика хеле сарватманд аст. Гимнастика системаи ҷарроҳии ҷисмонӣ барои ҷустуҷӯи ҳамоҳангии ҷисмонӣ мебошад. Ин система пеш аз давраи нав дар Юнони қадим қадим буд. Илова ба машқи умумии ҷисмонӣ, савор, шиноварӣ, рақс, гимнастикаи, ва дохил озмуни ҷамъиятӣ дар давида, медидам, мизроқ ва Фитаи, мубориза, мубориза муште, савора дар аробаҳои. Ҳамаи ин мусобиқаҳо қисми чорабиниҳои дохил Бозиҳои олимпӣ шуданд. Дар гимнастикаи миёнаи асрҳо фаромӯш шуд. Дар бораи вай дар давраи барқароршавии асри XIV. Барқарор кардани гимнастика ҳамчун системаи тарбияи ҷисмонӣ оғоз ёфт. Дар охири асри 18, фахристҳо дар Олмон пайдо шуданд, ки дар он ба рушди таҳсилоти ҷисмонӣ диққати ҷиддӣ дода шуд. Иштироки фаъол дар инҷо Герхард Фит, Йохан Гутс-Маутс, Фридрих Иан. Дар гимнастикаҳои Олмон дар машқҳо, ҳалқаҳо, сутунҳои ношинос ва асп маъруфанд. Системаҳои аслии гимнастика аз ҷониби Фаронса Франг Аморос, Швеция Пер Линг, Чехия Мирослав Тирчӣ сохта шуданд. Ин одамон ба таърихи инкишофи гимнастика саҳми назаррас доранд. Таърих гимнастика

Ҳангоми муайян кардани гимнастика варзиш муайян карда мешавад. Дар донишҷӯёни 1817 60 Аморос дар мусобиқаҳои ҷамъиятӣ дар Париж баргузор гардид. Дар Афина, аз замони 1859, боз ҳам бозиҳои Бозиҳои олимпии қадимӣ, аз ҷумла мусобиқаҳои гимнастикиро такмил доданд. Ҳамчун варзишгари шинохта гимнастика дар 1896 дар Бозиҳои олимпии Пекин дар Афина таъсис дода шуд. Дар 1881, Ассотсиатсияи гимнастикаи аврупоӣ таъсис дода шудааст. Дар 1897 вай худро ба Федератсияи байналмилалии гимнастика табдил дод. Дар Русия гимнастика ҳамчун тарбияи ҷисмонӣ дар охири асри XVIII таъсис дода шуд. дар Кэтрин II, ки манфиатдор буд. Дар гимнастикаи муосир шумораи зиёди машқҳои умумӣ ва амалкунанда барои мушакҳои дастон, танаи ва пойҳои он, ҳам дар садафҳо ва ҳам бидуни онҳо. Он як гимнастикаи гимнастикӣ, сутунҳои ғафсшуда, девори шветӣ, ранг, полезӣ, ҳалқа, чӯбчаҳо, чӯб ва сутунҳои бесадо истифода мебаранд. Гимнастика дар бар мегирад, дар давидан, баромадан аз болои барвақт ва дастгириҳо: тавассути буз ва асп, бартараф намудани монеаҳо ва рентгенҳо.

info-4all.ru

Статьи — Исламский Центр Республики Таджикистан

Таърихи пайдоиши Рамазон

Хикмати машрӯияти рӯза ва фавоиди он

»فاعلموا إن خير أعمالكم الصلاة«

» عليكم بالصوم لأنه لا عدل له «

Яъне: «Рӯзаро лозим бидоред, зеро рӯзаро хамтое нест».

Худованд дар дар бораи фарз гардидани рӯза мефармояд:

أَيَّامًا مَّعْدُودَاتٍ

Мархалаи фарз гардидани рӯзаи Рамазон бар уммати исломӣ

Баъд аз он ояти зерин нозил гардид:

وَعَلَى الَّذِينَ يُطِيقُونَهُ فِدْيَةٌ طَعَامُ مِسْكِينٍ ۖ

«Онон, ки тавоноии онро (рӯзаро) надоранд, ҳар рӯзро ба таом додани мискине бозхаранд». («Бақара»; 184).

shuroiulamo.tj

ТАЪРИХИ ПАЙДОИШИ ДИНҲО ВА ПАЁМБАРОНИ ОНҲО

Дини зардуштӣ Зардушт 1000 то милод Дини яҳудй Мусо- 1400 то милодДини масеҳй- Исои Масеҳ 1 то милод Дини ҳиндуи Кришно 3000-1400 то милод Дини ислом Муҳаммад (570-632)-и (УП)-и милодиДини зардуштӣ Зардушт 1000 то милод Дини яҳудй Мусо- 1400 то милодДини масеҳй- Исои Масеҳ 1 то милод Дини ҳиндуи Кришно 3000-1400 то милод Дини ислом Муҳаммад (570-632)-и (УП)-и милоди Дини баҳоӣ – Баҳоуллоҳ 1817- 1892 милодӣ ва Дини бобӣ – Боб 1819- 1850милодӣДини буддоӣ Буддо 566 то милод

КИТОБҲОИ МУҚАДДАСИ ДИНҲО

«Таврот»- и Мусо «Авасто»-и Зардушт «Типитака»- и Буддо «Инҷил»- и Исо«Кодзик»-и Амитарас «Қуръон»-и Муҳаммад «Забур».- и Довуд

МАДАНИЯТ ВА ТАМАДДУНБештар аз ду аср аст, ки муҳаққиқон сари ин мав-зӯъ баҳс мекунанд ва ҳар нафаре аз диди хеш маданият ва тамаддунро аз ҷиҳати мустақилй ва фарқу робитаи онҳо шарҳу эзоҳ медиҳанд. Агар фалсафаи маданият дар асрҳои ХУШ-Х1Х аксаран маданияту тамаддунро қариб ҳаммаъно дониста бошад, пас файласуфони асри XX ин мафҳумҳоро аз рӯи моҳияту аломатҳои дар худ доштаашон мустақил шинохта, ба маданият паҳлӯҳои мусбати ашёву падидаву ҳодисот ва ба тамаддун бисёр мавридҳо ҷиҳатҳои манфиро вобаста медонанд. Фардо моро чӣ сарнавиште дар пеш аст? Ҳеҷ коре инсонро ба изтироб намеорад, магар ҷуз, ки тақ-дираш. Дар зиндагии худ халқҳои олам бӯҳронҳои шадидеро аз сар мегузаронанд, ки оид ба он мо бояд ҷиддитар андеша намоем. «Ақрабаки соати таърихи ҷаҳон, ишора ба соати шуми инсоният дорад, соате, ки торикӣ мерасад ва айни вақт аст то чароғ бигиронем ва ба шаб тайёрӣ бубинем» – навишта буд бо изтироб Н. А.Бердяев. Ин гуфтаҳои боло маънои онро дорад, ки ҳар як фарди ҷомеа бояд ба фарҳангу тамаддуни гу-заштаи хеш назар кунад, онро омӯзаду баҳра барад, то ки дар оянда мушкилоти ҳаёти худро бартараф карда тавонад. Бо ибораи дигар, агар маданият бо пайдоиши ин-сон ба вуҷуд ояд, тамаддун дар марҳилаҳои муайяни камолоти инсоният сурат мегирад. Дар адабиёти мо бошад вожаи «тамаддун» аз назари таркиб ва истилоҳ аз ҳамон мафҳуми маъмули маданият баромадааст. Аз рӯи моҳият ва фаҳмиши имрӯза бештар дараҷаи мин-баъдаи равнақи маданиятро дар зинаҳои баландтари тараққиёти ҷамъиятӣ дар назар дорад. Аз нуқтаи назари А. Вебер маданият шаклҳои зо-ҳиршавии маънавиётро инъикос мекунад ва тамаддун хосияти фавқулодда хидматрасонӣ ва ёридиҳанда до-рад. Тамаддун бошад таърифи муайяну мушаххасро доро набуда, балки онро аз рӯи аломату нишонаҳояш аз маданият ҷудо мекунанд. Агар ба маданият беш-тар ҷанбаҳои маънавиро нисбат диҳанд, тамаддунро ҳаммаънои маданияти моддӣ мешуморанд. Тамаддун берунтари маданият, олами чизҳои моддии дигаргун-сохтаи одам, вале маданият бошад ин сарвати ботинии худи инсон мебошад. Яъне тамаддун зинаи баланди ҷамъиятию таърихиест, ки нерӯи тавонои илмию тех-никӣ дорад ва мутаносибан ба бештар ва самаранок аз худ кардани захираҳои табии ва фаровон шудани неъматҳои моддй мусоидат мекунад, ки моли онро дар нақша нишон хоҳем дод. Дар таърихи маданият кӯшиши ба навъ (тип)-ҳо ҷудо кардани тамаддун ба назар мерасад. Аз рӯи да-раҷаи инкишофи истеҳсолии ҷамъият. тамаддунҳо индустрӣ, постиндустрӣ, технотронӣ ва аз рӯи хусу-сиятҳояшон минтақавӣ ва мазҳабӣ низ мешаванд, ки давраҳои гуногунро дарбар мегиранд. Масалан: та-маддуни Шарқи бостонӣ, тамаддуни Атиқаи Аврупо, тамаддуни Африқо, тамаддуни Амрико, тамаддуни Миср, тамаддуни Ҳинд, Чин, Эрон, Юнон, Рим, та-маддуни исломӣ, масеҳӣ, буддоӣ, ва ғайраҳоро номбар намудан мумкин аст. Бояд гуфт, ки барои пешрафти тамаддуни ислом дар давраи ҷаҳони муосир саҳми ша-ҷарраи Оғохон ниҳоят бузург аст. Бо кӯмаки эшон дар мамлакатҳои зиёди Шарқу Ғарб иншоотҳои бузурги маданию истеҳсолӣ бунёд карда шудааст, ки ба ман-фиати мардуми ҷомеа мебошад. Вале меъёри таърихӣ танҳо ба давраи муайяни инкишофи ҷамъияти инсонӣ такя мекунад, ки се давраи тӯлонӣ ба монанди «Тамад-дуни Атиқа», «Тамаддуни асримиёна» ва«Муосир»-ро дарбар мегирад.

Просмотрено: 39

lib.infopage.tj

футбол | BLOGISTON

Уже в четвертый раз Золотой мяч получил аргентинец Леонел Месси. Он на данном этапе дейсвительно один из лучших и можно сказать лучший!!! Но многие говори если получит Иньеста будет справедливо и вот я захотел немножко написать или копировать информацию об Иньесте.

Иньеста В эпоху, в которой Лионель Месси и Криштиану Роналду создал одну из самых за все время существования футбола битву за звание «Лучший футболист мира», легко забыть, что Андрес Иньеста был также одним из лучших игроков в истории. В 28 лет, на пике своих сил, испанский маэстро находится в отличной форме. «Продукт академии Барселоны», Иньеста, был талантом с самого раннего возраста. В Nike Premier Cup в 1999 году Иньеста был капитаном «Барселоны» в возрастной категории до 15 лет. Он привел свою команду к победе, забив победный гол концовке финала, и был назван лучшим игроком турнира. Когда Иньесте было 16 лет, Пеп Гвардиола и Хави наблюдали за ним в действии. Тогда Гвардиола лихо повернулся к своему товарищу по команде и объявил: «Ты отправишь в отставку меня, но Иньеста отправит на пенсию нас обоих». Вот как он был хорош. С момента своего дебюта за «Барселону» десять лет назад, Иньеста сыграл в 425 матчах, забив 44 гола и отдав множество голевых передач. Играющий либо в центре, либо как дрейфующий левосторонний полузащитник Иньеста имеет все, что нужно игроку мирового класса. Этот полузащитник может похвастаться своим видением поля, мастерством, дриблингом, темпом, невероятным равновесием и недооцененной скоростью принятия решений. С точки зрения элегантности и класса, только Зинедин Зидан годится ему в соперники в современную эпоху. Хотя Месси, Зидан и Роналду, в конечном счете, являются немного лучшими игроками, никто за последние 20 лет не сделал футбол выглядящим проще и изящнее, чем Иньеста. Некоторые игроки имеют все таланты, но не имеют жажды победы и менталитета победителя. Но Иньеста желает побеждать снова и снова, так как он прирожденный победитель. Его достижения в клубе и сборной Испании являются исключительными. Он выиграл чемпионат мира и два чемпионата Европы в составе сборной Испании, в то время как в «Барселоне» он имеет пять титулов чемпиона Ла Лиги, три титула победителя Лиги чемпионов, две победы в Копа дель Рей, две победы в клубном чемпионате мира, два Суперкубка Европы и пять Суперкубоков Испании. Страшно подумать, какой может быть набор трофеев в конце его карьеры. С точки зрения отдельного признания, он попадал в состав символической сборной в течение последних трех крупных международных турниров, а также получал награду «Лучший игрок Евро-2012». Его игра в финале против Италии была особенно феноменальной. Он неизменно был в списке претендентов на награду Ballon D'Or в течение последних лет, но только Месси выигрывал этот приз три раза подряд. Иньеста также получил награду УЕФА «Лучшему футболисту Европы», а также много других более мелких испанских и международных наград за все годы своей карьеры. Хотя испанец имеет множество индивидуальных наград, болельщики ценят его за то, что он остается скромным человеком, который способен творить невероятные вещи на поле. В то время как Роналду и некоторые другие игроки предпочитают хет-трик в собственном исполнении в матче, в котором из команда проиграла со счетом 3:4, у Иньесты команда всегда была на первом месте. Он с самого раннего детства учился «сверлить отверстия» в обороне соперников. Теперь, как мне кажется, ему больше удовольствия приносит собственный голевой пас, а не забитый мяч. Сыграв вторую скрипку в команде с Роналдиньо и Деку в середине 2000-х годов, Иньеста получил известность в более широких масштабах после превосходной игры в товарищеском матче между сборными Англии и Испании на Олд Траффорд в 2007 году. Он демонстрировал феноменальные способности и забил победный гол. С этого момента он стал именем нарицательным. Когда Роналдиньо и Деку покинули «Барселону» в 2008 году, Иньеста стал одной из ключевых фигур в команде. Тогда то его мастерство и начало приводить в восторг зрителей во всем мире. За четыре года он стал важной частью, возможно, величайшей команды в истории футбола, и многие считают, что никогда не было более талантливой и эффективной пары полузащитников, чем Иньеста и Хави.В 2009 году «Барселона» победила «Манчестер Юнайтед» в финале Лиги чемпионов, а Алекс Фергюсон говорил в восторженных тонах о Иньесте: « Иньеста представлял для нас большую опасность. Он фантастический футболист. Он делает важную работу в команде». Его движение и способность создавать пространство для своих партнеров это просто невероятные способности. Он так важен для «Барселоны», что трудно представить, как играла бы команда без него«. После игры Уэйн Руни был непреклонен в своем мнении о том, что Иньеста является лучшим игроком в мире. Учитывая то, что игра рассматривалась как “Месси против Роналду” в течение нескольких недель до финала, слова людей такого масштаба, как Фергюсон и Руни, доказывают, что они очень высоко оценили игру Иньесты. Принято считать, что по-настоящему великие игроки проявляются себя в важных играх. Иньеста помещается и в эту категорию. Когда он, в конце концов, повесит бутсы на гвоздь, определяющим моментом в его карьере неизбежно будут называть победный гол в финале ЧМ-2010. Но у этого полузащитника были многие другие великие моменты в карьере.Его последний гол на “Стэмфорд Бридж” в полуфинале Лиги чемпионов в 2009 году был одним из самых драматических голов в последние годы. Иньеста продемонстрировал очень важную способность забить гол в такой ответственный момент. В силу своей позиции на поле, Иньеста не может забить много голов в важных матчах, но число памятных игр, в которых он выделался на поле, просто огромное. Практически в любом матче, от Эль Класико до финала Лиги чемпионов, Иньеста неизменно демонстрирует такую игру, о которой другие футболисты могут только мечтать. Обладатель приза Ballon d'Or будет объявлен совсем скоро.

blogiston.org

Таърихи пайдоиши гимнастика. МУҲОҶИРАТ! Таърихи пайдоиши футбол

Таърихи пайдоиши Порт ва Юнону Бохтар — АНСОР

Мақолаҳо — Маркази Исломии Ҷумҳурии Тоҷикистон

Univer.tj. Таърихи пайдоиш ва инкишофи бонк

1.Гардиши пул – асоси фаъолияти бонк

2.Қонуниятҳои пайдоиш ва зарурияти бонк дар ҷомеа

3.Бонки миллии Тоҷикистон

4.Бонкҳои тиҷоратӣ – саҳҳомӣ

Хулоса

Руйхати адабиёт:

Таърихи пайдоиши гимнастика. МУҲОҶИРАТ! - Маълумоти муфид барои ҳама

Статьи — Исламский Центр Республики Таджикистан

ТАЪРИХИ ПАЙДОИШИ ДИНҲО ВА ПАЁМБАРОНИ ОНҲО

футбол | BLOGISTON

Смотрите также